Zondag 18 september 2011 - in Araçuaí

Zondag 18 september 2011. Vandaag is het 13 jaar geleden dat mijn vader stierf. Ben en ik waren op dat moment ook in Brazilië, in Poço Redondo, samen met Ko Verbree. We hebben onze reis toen meteen afgebroken om mijn vader te kunnen begraven. Ik ben immers enig kind. Maar vandaag is het feest, feest in de Ação Social Santo Antônio, dat gevierd gaat worden met een feestelijke mis opgedragen door frei Eliseu, Antoon dus. De dag begint voor mij met een ‘snoepontbijtje’ bij de zusters, met allemaal lekkere dingetjes behalve gewoon brood. Met een lekker kopje kruidenthee erbij, dat ik toch altijd nog prefereer boven een kop koffie, zeker op mijn nuchtere maag. Om half acht rijd ik met de zusters mee in de auto van Valéria. Stel je voor, ik breeduit op de voorzit, de drie anderen, inclusief Moeder Overste, opgepakt op de achterbank. Het weer is goed, lichtbewolkt, maar geen regen en ook geen hete zon. Precies dat wat een openlucht evenement in dit hete land behoeft. Er zijn al behoorlijk wat mensen als we aankomen en veel van de aanwezigen zijn gekleed in een shirt dat speciaal ter gelegenheid van dit jubileum is gemaakt. Antoon heeft zich al gekleed om voor te gaan in de mis. Het altaar is opgebouwd op een soort verhoog en omgeven met grote foto´s van het huis en met twee vlaggen, de Braziliaanse en de Nederlandse. Alle kinderen van de ASSA hebben vooraan een plaatsje gevonden, alle oudjes met en zonder rolstoelen zitten rondom. Allemaal fris gewassen en aangekleed, precies zoals Pacifique dat vroeger deed wanneer er iets te vieren viel. De gedachte alleen al ontroert me, en wanneer ik Fidélia begroet, merk ik dat zij dezelfde gedachte heeft en tranen in de ogen. De viering duurt twee uur. En voor een feestmis is dat hier heel gewoon. Er is geen speciaal koor, wel enige muzikale begeleiding. Zr. Marilda en nog een vrouw zingen met microfoon voor en de mensen vallen bij. Er zijn enige bijzondere momenten ingebouwd, zoals de kleine processie bij de offerande met alle producten die de Sabor Solidária heeft voortgebracht, voorafgegaan door de foto van Pacifique en die van Moeder Johanna, (de stichteres -rond 1600- van de Franciscanessen van Oirschot), en gevolgd door o.a. Fred, de oudste bewoner, in zijn rolstoel. Een heel speels moment is de binnenkomst van zeker twintig kinderen, die, dansend en zwaaiend met felgekleurde lakens, de aanwezigen naar eigen keuze komen omarmen om ze de Vrede van de Heer te wensen. Antoon hield een mooie preek, waarin hij verhaalde waar het allemaal begonnen was, nl. in Oirschot. Hij sloot af met een zeer dringende oproep aan alle aanwezigen (toch wel zo´n 100 man die vanuit de stad waren gekomen) om zo af en toe eens te komen helpen op de ASSA als vrijwilliger. Er zou zoveel meer kunnen gebeuren, als er meer vrijwilligers waren. Dit laatste geheel in overeenstemming met het gesprek dat wij samen in de auto hadden gevoerd. Bij het afsluiten van de mis moest ik er toch aan geloven. Antoon vertelde nogmaals het verhaal over het boek dat wordt geschreven en of ik maar even naar voren wilde komen. Het lukte me niet goed antwoord te geven op wat Antoon graag had willen horen, nl. mijn reactie op alle brieven die Pacifique aan haar moeder had geschreven en waarop het boek gebaseerd is, maar de enige woorden die ik spontaan kon zeggen, waren dezelfde als wat ik eerder had gevoeld, dat ik door Pacifiques ogen zag dat ze intens gelukkig zou zijn geweest met het feest dat hier vandaag met zovelen werd gevierd en dat ze zeer zeker glimlachend vanuit de hemel op ons neerzag. Later hoorde ik van Valéria dat ze, net als ik, en net als Fidélia, ook ontroerd was door de viering.
Meteen na de mis begon er een kleine ‘fancy fair’ met wat kraampjes en er was een spring-ballenbak voor de kinderen. Ook de winkel van Sabor Solidária was nu open en ik was blij verrast over de hoeveelheid potten die er stonden. Ik kocht er een pot huisgemaakte ‘goiába’ voor Lúcia, onze gastvrouw in Belo Horizonte. Ging op zoek naar een jubileum T-shirt en kreeg er zomaar eentje aangeboden door een van de vrijwilligers, dat ik in dank aanvaardde. De jubileum-DVD was er in de verkoop, maar die was me al beloofd door Antoon. Evenals een toekomstige versie die nog gemaakt gaat worden met Nederlands gesproken tekst.
Na dit alles ben ik rustig binnen gaan zitten om wat aantekeningen uit te werken. Binnen kwam Zr. Imaculada, een klein wijffie in hagelwit habijt, met gesloten sluier. Ze was 80 jaar oud en na haar leidinggevende taak in de ASSA (ze was er van 1987 tot 2000) uitgetreden bij de Franciscanessen en ingetreden bij een beschouwende orde. We hebben samen heel gezellig gesproken over “de oude tijd” op de ASSA en de liefde en vriendschap die ook zij met Pacifique heeft gehad, vooral in de eerste jaren van het moeizame werk temidden van de armen van de stad. Uit de verhalen had ik me een ander beeld van deze vrouw gevormd, maar ze viel alleszins mee. Ik was heel blij ook met deze spontane ontmoeting.
We lunchten samen met alle zusters en daarna was ik zo moe van alle emoties e.d. dat ik ergens in een gastenkamer ben gaan pitten. Zeker anderhalf uur. Tegen vier
uur zou het laatste onderdeel van de dag beginnen, een concertje van twee zangkoren. Plus of min een Braziliaans kwartiertje begonnen ze uiteindelijk om half zes, en was het bijna donker. De tussenliggende tijd heb ik nog wat aantekeningen met Fidélia doorgenomen, die maar niet van mijn zijde wilde wijken, zo gezellig vond ze het met mij te praten. Ze denkt, als mijn boek vertaald zou worden naar het Portugees, dat er grote belangstelling voor zou zijn. Zó geliefd was Zr. Pacifique in deze streek. We zullen zien hoe het loopt. Eerst maar eens zien het in NL uit te geven.
Daarna was de tijd gekomen om afscheid te nemen van de ASSA. Het was goed zo voor mij. Mijn hoofd helemaal vol van alle informatie, emoties, taalverwarring, e.d. Net als twee jaar geleden was het afscheid weer emotioneel. Op de een of andere manier voel ik me zeer betrokken bij het geheel. Om precies zeven uur arriveerden Antoon en ik weer in het klooster, waar we meteen konden aanschuiven bij de avondboterham. Er ontstond een gesprekje met Zr. Ana da Gloria over de uitgave van het boek en hoe het te financieren. Tja, dat weten we zelf nog niet zo goed, maar het is goed dat de Algemeen Overste in elk geval op de hoogte is dat we er mee bezig zijn. Misschien heeft de congregatie dan nog wel ergens een potje....
Daarna spraken we nog met Márcia over de kapel in de wijk Pipoca (ook een projectje van Pacifique uit de 70er jaren) waarvoor ik verleden jaar van de zusters in Oirschot geld had losgepeuterd. Het restauratiewerk blijkt nog steeds niet begonnen. Het werk wordt duurder dan gedacht (het dak moet o.a. verhoogd worden) en er zijn geen goede metselaars te vinden, omdat de groeiende economie zoveel bouwprojecten heeft dat alle arbeiders voor veel geld in de stad gaan werken. Maar, het geld is veilig weg gezet op een rekening van de gemeenschap, dus daarover hoeven we geen zorg te hebben.
Na de maaltijd restte me nog afscheid te nemen van Antoon, aan wie ik toch voor een groot deel dit mooie weekend te danken heb. Ik hoop, Antoon, dat je mijn blogspot leest, dan weet je hoe ik het allemaal heb beleefd. Toen was het echt voorbij. Om acht uur was ik op de kamer. Ik heb mijn spulletjes gereorganiseerd, mijn ‘kantoortje’ weer opgeruimd en ingepakt, en de wekker op 04u45 gezet. Valéria heeft beloofd me morgenvroeg naar de bus te brengen. Restte nog te dromen over alles wat ik heb mogen beleven hier in Araçuaí.....
Até mais, oftewel, tot gauw maar weer...... Patty+++